Nguồn gốc Phật giáo: Vu Lan báo hiếu
Trong giáo lý nhà Phật, tháng 7 âm lịch gắn liền với lễ Vu Lan Bồn – một trong những đại lễ quan trọng nhất. Điển tích xuất phát từ câu chuyện Tôn giả Mục Kiền Liên cứu mẹ thoát khỏi cảnh khổ địa ngục bằng cách lập đàn chẩn tế, nhờ sức mạnh của chư Tăng cùng nhau cầu nguyện. Từ đó, lễ Vu Lan trở thành ngày báo hiếu cha mẹ, tổ tiên và là dịp nhắc nhở mỗi người sống hiếu nghĩa, hướng thiện.
Nguồn gốc dân gian: Lễ xá tội vong nhân
Song song với truyền thống Phật giáo, dân gian Việt Nam còn chịu ảnh hưởng từ tín ngưỡng Á Đông, đặc biệt là văn hóa Trung Hoa. Người xưa tin rằng, vào rằm tháng 7, Diêm Vương mở cửa Quỷ Môn Quan để các vong hồn được trở về dương gian. Vì thế mới hình thành tục cúng cô hồn – cúng cho những linh hồn không nơi nương tựa, mong họ không quấy phá cuộc sống của người trần.
Chính sự hòa trộn giữa Vu Lan và xá tội vong nhân đã khiến tháng 7 âm lịch được gọi quen thuộc là “tháng cô hồn”.
Khác biệt giữa Vu Lan và cúng cô hồn
- Vu Lan: Nghi lễ Phật giáo, mang ý nghĩa báo hiếu cha mẹ, tổ tiên, hướng thiện và tích công đức.
- Cúng cô hồn: Phong tục dân gian, xuất phát từ niềm tin về việc giải thoát cho các vong linh vất vưởng, đem lại bình an cho gia đạo.
Hai nghi lễ có điểm chung ở sự tưởng nhớ người đã khuất, nhưng bản chất và mục đích hoàn toàn khác nhau.
Có nên kiêng kỵ tháng cô hồn?
Dân gian truyền miệng nhiều điều kiêng kỵ: không mua sắm lớn, không cưới hỏi, không đi đêm, không hù dọa… Tuy nhiên, đa phần mang tính răn đe và tâm lý nhiều hơn là thực tế. Trong Phật giáo, tháng 7 còn được xem là tháng tích phúc, làm việc thiện để cầu bình an.
Thay vì lo sợ thái quá, mỗi người có thể:
- Làm phúc, bố thí, giúp đỡ người khó khăn.
- Cúng tưởng nhớ tổ tiên, cha mẹ, thể hiện lòng hiếu kính.
- Giữ tâm an, tránh mê tín cực đoan.
Ý nghĩa hiện đại
Ngày nay, tháng 7 âm lịch không chỉ mang màu sắc huyền bí mà còn là dịp để nhắc nhở về tình thân, lòng biết ơn và sự sẻ chia. Hiểu đúng bản chất sẽ giúp mỗi người trân trọng truyền thống, đồng thời sống lạc quan, không bị ràng buộc bởi những nỗi sợ vô hình.
(TVML)